प्रस्तुत है as dhatu roop के 10 प्रकार के लकार(Tense) की सूचि पुरुष और वचन के आधार पर आयोजित।
हिंदी भाषा में अस् को अर्थ है “होना” तथा अंग्रेजी में जिसे “To be” भी कहा जाता है।
as dhatu roop in all lakars
- लट् लकार → Present Tense
- लुङ्ग् लकार → Perfect Tense
- लोट् लकार → Imperative Mood
- विधिलिङ्ग् लकार→ Potential Mood
- लङ्ग् लकार → Past Tense
- लिट् लकार → Past Perfect Tense
- आशीर्लिन्ग लकार → Benedictive Mood
- लृङ्ग् लकार → Conditional Mood
- लुट् लकार → First Future Tense
- लृट् लकार → Second Future Tense
लट् लकार (Present Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | अस्ति | स्तः | सन्ति |
मध्यम पुरुष | असि | स्थः | स्थ |
उत्तम पुरुष | अस्मि | स्वः | स्मः |
लुङ् लकार (Perfect Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | अभूत् | अभूताम् | अभूवन् |
मध्यम पुरुष | अभूः | अभूतम् | अभूत |
उउत्तम पुरुष | अभूवम् | अभूव | अभूम |
As dhatu roop in sanskrit lot lakar (लोट् लकार) (Imperative Mood)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | अस्तु | स्ताम् | सन्तु |
मध्यम पुरुष | एधि | स्तम् | स्त |
उत्तम पुरुष | असानि | असाव | असाम |
विधिलिङ् लकार (Potential Mood)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | स्यात् | स्याताम् | स्युः |
मध्यम पुरुष | स्याः | स्यातम् | स्यात |
उत्तम पुरुष | स्याम् | स्याव | स्याम |
As dhatu ke lang lakar roop (लङ्ग् लकार) (Past Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | आसीत् | आस्ताम् | आसन् |
मध्यम पुरुष | आसीः | आस्तम् | आस्त |
उउत्तम पुरुष | आसम् | आस्व | आस्म |
लिट् लकार (Past Perfect Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | बभूव | बभूवतुः | बभूवुः |
मध्यम पुरुष | बभूविथ | बभूवथुः | बभूव |
उउत्तम पुरुष | बभूव | बभूविव | बभूविम |
आशीर्लिङ् लकार (Benedictive Mood)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | भूयात् | भूयास्ताम् | भूयासुः |
मध्यम पुरुष | भूयाः | भूयास्तम् | भूयास्त |
उउत्तम पुरुष | भूयासम् | भूयास्व | भूयास्म |
लृङ् लकार (Conditional Mood)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | अभविष्यत् | अभविष्यताम् | अभविष्यन् |
मध्यम पुरुष | अभविष्यः | अभविष्यतम् | अभविष्यत |
उउत्तम पुरुष | अभविष्यम् | अभविष्याव | अभविष्याम |
लुट् लकार (First Future Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | भविता | भवितारौ | भवितारः |
मध्यम पुरुष | भवितासि | भवितास्थः | भवितास्थ |
उउत्तम पुरुष | भवितास्मि | भवितास्वः | भवितास्मः |
लृट् लकार (Second Future Tense)
पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
प्रथम पुरुष | भविष्यति | भविष्यत: | भविष्यन्ति |
मध्यम पुरुष | भविष्यसि | भविष्यथः | भविष्यथ |
उत्तम पुरुष | भविष्यामि | भविष्यावः | भविष्यामः |
इस प्रकार के संस्कृत ज्ञान में विस्तार जानकारी चाहते है तो संस्कृत व्याकरण से प्रेरणा ले।
अतः इस लेख से जाने शिक्षा का असली महत्व: Shiksha kya hai